นวรัตน์ดอทคอม

นอกจากกุศลจิต และโลกิยกุศลจิตแล้ว

โลกุตตรกุศลจิต ก็เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัย

แต่ว่าเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยแก่เฉพาะกุศลญาณสัมปยุตตจิต

หรือว่า กริยาจิตที่เป็นญาณสัมปยุตตจิต เท่านั้น

จะไม่เป็นปัจจัยของโลภมูลจิตเลย.


หมายความว่า ถ้าเป็นฝ่ายโลกุตตรธรรม

ต้องเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของกุศลญาณสัมปยุตตจิต

และ เป็นกริยาญาณสัมปยุตตจิต เท่านั้น.


หลังจากที่บรรลุมรรคผลนิพพานแล้ว

ก็จะมีการพิจารณามรรคจิต ผลจิต และนิพพาน

กิเลสที่ดับและกิเลสที่เหลือ

ขณะนั้น เป็นมหากุศลญาณสัมปยุตตจิตที่พิจารณาโลกุตตรจิต

ถ้าเป็นพระอรหันต์แล้ว.........

ก็เป็นมหากริยาญาณสัมปยุตตจิตที่พิจารณาโลกุตตรธรรม.


เพราะฉะนั้น

ฝ่ายสูงสุดของอารัมมณาธิปติก็ได้แก่ โลกุตรธรรม

ซึ่งจะไม่เป็นปัจจัยของโลภมูลจิตเลย

โลภมูลจิต ไม่มีทางที่จะมีโลกุตตรธรรมเป็นอารมณ์

แต่ว่า สำหรับกุศลอื่น ไม่ว่าจะเป็นทาน ศีล หรือว่า สมถภาวนา

ไม่ว่าจะเป็นรูปาวจรกุศลจิต หรือ อรูปาวจรกุศลจิต

ก็ยังเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิตได้.


สำหรับอารัมมณาธิปติปัจจัย

ให้ทราบว่าอารมณ์ซึ่งไม่ควรทอดทิ้ง หรือว่าไม่ควรดูหมิ่น

สิ่งใดก็ตามในวันหนึ่ง ๆ ที่ท่านผู้รู้สึกว่าท่านอยากจะได้

เช่น ขณะเดินไปตามถนน หรือตามที่ต่าง ๆ

โลภะก็เกิดแล้ว....แม้ว่าจะไม่รู้ตัว

แต่ก็ยังไม่เป็นที่ปรารถนา........?

ไม่ใช่ว่าท่านจะปรารถนาไปทุกอารมณ์ที่ท่านเห็น.?


แต่ว่าอารมณ์ใดก็ตาม ซึ่งเกิดปรารถนาอย่างหนักแน่น ไม่ทอดทิ้ง

และคิดว่าควรจะได้ ควรจะมี

ในขณะนั้น อารมณ์นั้น เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัย (ของโลภมูลจิต)


สำหรับกุศลทั้งหลาย

เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยให้เกิดกุศลต่อไปอีกได้

อย่าลืมนะ...กุศลทั้งหลายเป็นปัจจัยให้เกิดกุศลต่อ ๆไปได้อีก

กุศลทั้งหลายเป็นปัจจัยให้เกิดกามาวจรกุศลได้.


และยังเป็นปัจจัยให้เกิดโลภมูลจิตก็ได้

สำหรับโลภมูลจิต ก็เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยให้เกิดโลภมูลจิตได้

เพราะเหตุว่า ลึกลงไปจริง ๆ........ทุกท่านยังปรารถนาโลภะอยู่

ยังชอบ ยังต้องการ ไม่ได้อยากให้หมดไปเร็ว ๆ นัก ใช่ไหม.?

สภาพธรรมตามความเป็นจริงเป็นอย่างไร....ก็ต้องเป็นอย่างนั้น

สภาพธรรม คือ โลภมูลจิต

เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยให้เกิดโลภมูลจิตได้

แล้วแต่ว่าปรารถนาให้โลภมูลจิตประเภทใดเกิดขึ้น.


เพราะฉะนั้น สำหรับโลกิยวิบากจิตทั้งหมด

เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิตได้.


จะเห็นได้ว่า สำหรับอารัมมณาธิปติปัจจัยแล้ว

ส่วนใหญ่เป็นปัจจัยของโลภมูลจิต

นอกจากขณะที่จิตเป็นโยนิโสมนสิการ

กุศลธรรมทั้งหลาย ก็เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยแก่กุศลได้.


เพราะฉะนั้น จึงเป็นเรื่องที่ละเอียด

หากสติเกิดขึ้น ระลึกรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง

ก็สามารถที่จะรู้ได้ว่าในขณะนี่นึกถึงกุศลประเภทหนึ่งประเภทใด

ขณะนั้น เป็นโลภมูลจิตหรือว่าเป็นกุศลจิต.


สำหรับรูปขันธ์ทั้งหมด

เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิตเท่านั้น

ไม่เป็นอารัมมณาธิปติของกุศลจิต.



ถ้าไม่ศึกษาอย่างนี้ ก็จะหลงคิดว่าขณะที่กำลังพอใจในรูป

ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในโผฏฐัพพะ เป็นกุศลได้.

สำหรับรูปขันธ์ ที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย

ในชีวิตประจำวัน

ให้ทราบว่า เป็นอารัมมณธิปติปัจจัยของโลภมูลจิต.


ท่านผู้ฟังชอบสีสันวรรณะของเสื้อผ้า หรือของสิ่งหนึ่งสิ่งใด

จนกระทั่งท่านต้องไปแสวงหา หรือ ซื้อมา...หมายความว่า

ขณะนั้น อารมณ์นั้น รูปนั้น เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิต

คือ ขณะนั้นไม่ใช่เป็นแต่เพียงผ่านไปเฉย ๆ แต่ไม่ควรทอดทิ้ง

เห็นไหม....ว่าเป็นที่ปรารถนาเพียงไร

เป็นสภาพธรรมที่มีกำลัง ที่ทำให้โลภมูลจิตเกิดขึ้น

ไม่ว่าจะเป็นรูปที่ปรากฏทางตา เสียงทางหู กลิ่นทางจมูก

รสที่กระทบลิ้น โผฏฐัพพะที่กระทบกาย

ก็จะได้เห็นว่า รูปใดเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัย

และรูปใดเป็นอารัมมณปัจจัย.


ถ้าเป็นอารัมมณปัจจัย โลภะก็ชอบ

แต่ว่าได้ก็ได้ ไม่ได้ก็ไม่ได้ ไม่ได้ก็ไม่เป็นไร.


ถ้าอารัมมณาธิปติปัจจัยแล้ว...ไม่เป็นอย่างนั้น

แต่จะเป็นปัจจัยทำให้เกิดความขวนขวาย

แล้วก็ทำให้เกิดความปรารถนาอย่างหนักแน่น

ที่จะไม่ทอดทิ้งในอารมณ์นั้นไป.


นี่ก็เป็นชีวิตประจำวัน

เพียงแต่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมะนั้น

โดยบัญญัติศัพท์ เพื่อให้รู้ถึงสภาพของธรรมนั้น ๆ

ว่าสภาพธรรมใดเป็นปัจจัย โดยปัจจัยใด

เมื่อเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัย

ก็จะไม่ใช้เพียงแต่คำว่า อารัมมณปัจจัย.





เอาบุญมาฝากได้ถวายสังฆทาน สวดมนต์ เจริญวิปัสสนา ให้ธรรมะเป็นทาน
อนุโมทนาบุญด้วย